حتّیان

"حتّیان" که ذریه "حتّ بن کنعان" می باشند، از دو هزار سال پیش از میلاد مسیح به مدت هشت قرن در طرف جنوبی یهودیه در نزدیکی حیرون واقع در سرزمین فلسطین ساکن بودند. آنان که در زمان بر آناطولی مرکزی واقع در آسیای صغیر دولت مقتدری را تشکیل داده بودند، شهر صخره ای اورشلیم را نیز اداره می کردند.

کشفیات "تل العمارنه" در ساحل شرقی رود نیل علیا در مصر، که بقایای پایتخت (امنحوتپ) یا آمنوفیس چهارم که به اخناتون معروف بوده است، نشان داد حتّیها دارای تمدنی درخشان بوده اند.

در آن زمان کنعانیان و حتّیان مقیم فلسطین با "اخناتون" فرعون مصر، دوستی و مراوده داشتند و به پاس همین دوستی بارها از او در برابر هجوم عبرانیان کمک خواستند، اما وی به دلیل گرفتاری فراوانش، نتوانست به یاری آنها بشتابد.

لوحهای گلی تل عمارنه نشان می دهد که نفوذ دولت حِتّی در آسیای صغیر، سوریه و فلسطین بسیار درخشان بوده و گاهی تمدن آن از تمدن مصر نیز باشکوه تر بوده است. آنها برای خود، خط، معماری و دیگر آثار تمدن را داشتند، الواح نیز نشان می دهند که، هجوم عبرانیها تدریجی صورت گرفته است نه به یکباره.

در تورات چندین جا از قوم حِتّی نام برده شده است. در سفر پیدایش باب 23 آیه 10 آمده است که حضرت ابراهیم، قطعه زمینی از مردی به نام "عفرون" حِتّی خریداری کرده است.

زمانی که یوشع (یوشع بن نون) جانشین حضرت موسی قوم را به سوی فلسطین برد و به آنها حمله کرد، حتّیها هنوز وجود داشتند، حتّیها دو بار تمدنی درخشان را ایجاد کردند، یکی در قرن 1700 ق.م و دیگری از 1200 تا 1400 ق.م. در سال 1287 ق.م جنگ خونینی بین لشکریان رامس دوم فرعون مصر و قوم حِت درگرفت. در آغاز فرعون مغلوب شد اما با تجدید قوا، شکست فاحشی به حتّیها وارد کرد.

مآخذ:

1. حمیدی، جعفر: تاریخ اورشلیم، امیرکبیر، 1364.
2. الموسوعة الفلسطینیة، جلد اول تا چهارم، چاپ اول، 1984.