کوه مکبّر، نبرد

کوه مکبر در قسمت جنوبی شهر بیت المقدس و مشرف بر بیشترین محلات آن می باشد. عمربن خطاب روز فتح بیت المقدس بر روی آن ایستاد و الله اکبر گفت. انگلیسیها در دوره اشغال فلسطین آن را مقر حکامشان قرار دادند، و بر روی آن خانه نمایندگان مقر نماینده سامی خود را بنا نمودند که به دارالحکومه معروف گشت. به همین خاطر برای بسیج نیروها به خاطر تسلطش بر قسمت وسیعی از شهر مقدس انتخاب شد.

با پایان سلطه بریتانیا در اوایل ماه مه 1948 نماینده سامی بریتانیایی حکومت فلسطین "سرآلن کاننگهام" درالحکومة و بنای دانشکده عربی و مدرسه کشاورزی یهودی را تحت تصرف سازمان صلیب سرخ بین المللی قرار داد. اعراب این مسأله را روز 9/5/1948 قبول کردند صهیونیستها تا روز 17 ماه مه در قبول آن تأخیر ورزیدند، زیرا آنها امیدوار بودند همه شهر را اشغال کنند.

صلیب سرخ بین المللی ساختمانهای کوه مکبر را به حضور نمایندگان صلیب سرخ و هیئت عربیعلیا و نمایندگی یهود تسلیم کرد. و در آن روز شرط کرد که در منطقه مورد قبول صلیب سرخ هیچ شخص نظامی اقامت نکند. هیچ کدام از دو طرف، توافق را به تمامی اجرا نکردند ولی در منطقه کوه مکبر تا اواسط اوت 1948 هیچ نبردی واقع نشد، تا زمانی که اسرائیلیها توافق را زیر پا گذاردند و در صبح زود روز 17/8/1948 از ناحیه مدرسه کشاورزی مخفیانه اقدام به پیشروی به سوی جبل المکبر نمودند. از این رو مبارزان عرب که در نزدیکی جبل المکبر، محافظ پایگاه بودند، در مقابلشان ایستادند و تا راندن دشمن، دفاع کردند. توپخانه ارتش اردن از ناحیه سلوان و توپخانه ارتش مصر از ناحیه بیت ساحور آن را حمایت می کرد و مواضع دشمن را بمباران نموده و اسرائیلیها را به ساختمان کشاورزی شهر عقب راندند.

در ساعت هفت بعدازظهر همان روز صهیونیستها با قدرت برگشتند و با نیروهایی حدود پنجاه سرباز ساختمان دانشکده عربی را تحت کنترل خود درآوردند و همه کارمندان آن را انتقال دادند. با طلوع روز 18 اوت تعدادی از جوانان سواحره و صور باهر و بیت المقدس به فرماندهی محمد طارق آفریقایی اجتماع کردند و تعدادی از داوطلبین اخوان المسلمین مصر، تابع سرهنگ احمد عبدالعزیز که مقر فرماندهی اش را در صور باهر متمرکز ساخت، شامل آنها بودند.

همچنین یک گروهان از ارتش اردن به فرماندهی عبدالله التل به آنها پیوست. این نیروها دست به ضد حمله های سختی زدند. و بر اسرائیلیهایی که مردم تار و مار کرده و به دارالحکومه حمله برده بودند و مجاهدان عرب را دستگیر کرده و تهدید به ویرانی آن (دارالحکومة) کردند، چیره شدند.

در آن زمان (دارالحکومة) مقر هیئت بین المللی نظارت بر آتش بس و بعضی سران هیئت سازمان ملل بود.

ناظرین آتش بس، به تدارک آتش بس اقدام کردند. سپس اسرائیلیها روز 19، اوت تلاش کردند مواضعی را که مجاهدین آزاد کرده بودند دوبارهاشغال کنند ولیکن شکست خوردند. در این نبرد دو طرف حدود صدها نفر کشته و مجروح دادند.

سرانجام ژنرال رایلی رئیس ناظرین بین المللی دخالت کرد و روز 22/8/1948 جلسه ای برگزار کرد. سرهنگ عبدالله تل از ارتش اردن، سرهنگ احمد عبدالعزیز از داوطلبان مصری و فرمانده طارق افریقی از فلسطین و موشه دایان از ارتش اسرائیل و از هیئت بین المللی نظارت، ژنرال رایلی همراه با کولونل فوکس و ژنرال لاندستروم در این جلسه شرکت کردند.

در پایان جلسه توافق بر بقیه منطقه جدید جبل المکبر، منطقه ای که نماینده سامی، تحت نظارت صلیب سرخ جهانی قرار داده بود، پایان یافت. این منطقه به سازمان بین المللی تسلیم و به منطقه "دارالحکومة و جبل المکبر" شناخته شد. دو گروه، نظامیان خود را عقب بردند و مؤسات و ساختمانهایی که در آنجا برپا شده بود را ترک کردند و منطقه را در سپتامبر 1948 تسلیم صلیب سرخ جهانی نمودند. دو گروه به موجب توافق دیگری که در 20/11/1948 برای آتش بس در تمامی شهر بیت المقدس برگزار شده بود، همان توافق سابق را بیان کردند و یک خط تماس بین دو خط مناطق ممنوعه برقرار کردند. این منطقه در آن زمان منطقه جبل المکبر و ساختمانهای موجود در آن بود که عبارت بودند از: ساختمانها دارالحکومه و دانشکده عربی و مدرسه کشاورزی یهود و زمینهای اطراف و بین آن.

مأخذ:

1. العارف، عارف: النکبة، ج 4، بیروت 1959.