هیأت وزیران اسرائیل

هیأت وزیران اسرائیل بالاترین قوه اجرایی می باشد. صلاحیتهای این قوه در قانون اداره صادره "هیأت موقت دولت" پس از اعلام تأسیس رژیم صهیونیستی و در قانون انتقالی اولین کنیست (پارلمان) در 14/2/1949 تعیین شده است. این قانون بارها تعدیل و عوض شده است. در 13/7/1968 کنیست قانون اساسی دولت را به رسمیت شناخت و آن را شاخه اجرایی حکومت تعیین کرد که مقر دایمی آن در بیت المقدس است و در برابر کنیست مسئول بوده و شامل نخست وزیر و تعدادی از وزرا می باشد.

نخست وزیر باید عضو کنیست باشد، ولی وزیر می تواند از خارج آن نیز باشد. معمولاً وزیر مسئول یک وزارتخانه است. ولی ممکن است که وزیران بدون وزارتخانه نیز باشند. دولت جدید پس از مشورت با رهبران احزاب به هنگام برکناری دولت سابق و یا پس از انتخابات کنیست تشکیل می شود. رئیس جمهور یکی از اعضای کنیست را (حزبدارای اعضای اکثریت در پارلمان) مسئول تشکیل دولت می نماید. و اگر طی 21 روز نتوانست، رئیس جمهور این مدت را به 21 روز دیگر تمدید می کند و یا از عضو دیگر کنیست می خواهد که دولت را تشکیل دهد.

پس از تشکیل دولت، سیاستها و برنامه هایش، به کنیست برای گرفتن رأی اعتماد ارائه می شود. پس از کسب اعتماد نخست وزیر و اعضای سمت راست قانونی آن سوگند می خورند. وظیفه رئیس دولت ریاست جلسات وزیران و هماهنگی فعالیتهای وزارتخانه ها و تعیین سیاست آنهاست و آنچه را که عکسش توسط دولت تعیین نشده به عهده رئیس دولت است. ولی وظایف هر وزارتخانه ای که وزیرش غیبت کرده و یا استعفا می دهد را به عهده می گیرد. او می تواند مسئول دایمی و یکی از وزارتخانه ها باشد.

استعفای رئیس دولت و یا مرگ او موجب استعفای کل دولت می شود. دولت می تواند با توافق کنیست پست وزارتخانه ها را تجدید نماید و یا وزیران جدیدی برای آنها در نظر گیرد و یا یکی از وزارتخانه ها را مخل کرده و وظایف آن را به وزارتخانه دیگر محول نماید. همچنین می تواند به یک وزیر بیش از یک پست وزارتی واگذار کند. وزیر می تواند یکی از اعضای کنیست را به عنوان معاون خود تعیین کرده و وظایف او را مشخص کند. وی همچنین می تواند معاون انتخابی خود را از مقامش برکنار نماید. وقتی وزیری عزل می شود معاون وی نیز به همراه او برکنار می گردد. کنیست باید به تعیین معاون وزیر اخطار دهد، ولی موافقت کنیست با آن ضروری نیست. به هنگام برکناری دولت با استعفای آن و یا تشکیل کنیست جدید، دولت سابق به کمافی السابق به فعالیتهای خود ادامه می دهد تا زمانی که دولت جدید تشکیل گردد.

بحثها و بررسیهای دولت در مورد امور نظامی و روابط خارجی و یا هر گونه مسائل اساسی دیگر است. دبیرخانه هیأت وزرا دفتر نخست وزیری را در اداره امور و هماهنگ نمودن کار وزارتخانه های مختلف یاری می کند.

دفتر نخست وزیر ادارات مختلفی مانند هیأتملی تحقیقات و توسعه، دفتر مرکزی آمار و دفتر ثبت اسناد ملی را دربردارد. همچنین نخست وزیر بر صدا و سیما دفتر انتشار دولتی نیز نظارت دارد. و امکان دارد که یکی از وزیران را به عنوان قائم مقام رئیس دولت تعیین نماید. در اوایل دهه هشتاد، تعدیلی صورت گرفته که به موجب آن اجازه تعیین بیش از یک معاون به رئیس دولت داده می شود.

تصمیمات هیأت وزیران با اکثریت آراء اتخاذ می شود. هر هفته یک جلسه عادی تشکیل می شود. همچنین نخست وزیر می تواند جلسات اضطراری دیگری نیز تشکیل دهد. چندین کمیته وزارتی متخصص به بررسی جوانب مختلف از هیأت وزیران منشعب می شود که از جمله آنها کمیسیون مالی، کمیسیون اسکان، کمیسیون امنیت و خارجی هستند که کمیسیون اخیر مهمترین آنهاست و اغلب جانشین هیأت دولت شده و در تصمیم گیریهای مهم در این دو زمینه با نام هیأت اقدام می نماید.

این هیأت معمولاً اعضایی دارد که به بیش از یک حزب و یا گروه گرایش دارند. این امر هیأت را در معرض خطاها و مشکلات به خاطر پیمانها و ائتلافها و تحولات و عقب نشینی های ناشی از آن، قرار می دهد. احزاب نفوذ زیادی بر نمایندگان خود در هیأت وزرا دارند، و این امر اغلب به عقب نشینی آنها از دولت و تزلزل موضع در برابر کنیست منجر می گردد. (ن. ر: نظام سیاسی اسرائیل)

مآخذ:

1. الموسوعة الفلسطینیة، "مجلس الوزراء الاسرائیلی"، جلد چهارم، 1984.
2. مؤسسه الدراسات العالم العربی، النظام السیاسی الاسرائیل، بیروت 1992.