گائون، نسیم

نسیم گائون (Nessim Gaon) تاجر و میلیونر یهودی است. در خانواده ای یهودی سفارادی وترک تبار در شهر خارطوم در سودان به دنیا آمد. خانواده او از ترکیه [عثمانی ]به مصر مهاجرت کردند و سپس به سودان منتقل شدند. پدرش در دستگاه دولتی سودان در خارطوم مشغول به کار شد. سودان در آن زمان در سایه استعمار انگلستان قرار داشت. گائون تحصیلات ابتدایی و دبیرستانی اش را در همانجا به پایان رساند و از مدرسه کومبونی در خارطوم فارغ التحصیل شد. در جریان جنگ جهانی دوم به ارتش انگلستان پیوست و در عملیات جنگی در سوریه، عراق، ایران، ایتالیا و شمال آفریقا شرکت کرد و به درجه ستوانی رسید. پس از مرخص شدن از ارتش، در دانشگاه گاتویک انگلستان به تحصیل پرداخت و سپس به سودان بازگشت و همراه خانواده اش به کار تجارت پرداخت و از راه تجارت بادام زمینی و روغن، ثروت هنگفتی به دست آورد.

وی به دنبال حمله مشترک اسرائیل، انگلیس و فرانسه (تجاوز سه جانبه) به مصر در سال 1956 مجبور به ترک سودان شد و در سال 1957، پس از استقلال سودان و خروج استعمار انگلستان از منطقه، به ژنو رفت و فعالیت تجاری خویش را از سر گرفت. وی در آنجا یک مؤسسه تجاری بین المللی در زمینه صادرات و واردات و سرمایه گذاری و املاک و مستغلات تأسیس کرد.

گائون در امور مربوط به یهودیان فعالیتی بارز داشت. در خارطوم منشی و نایب رئیس یهودیان سودان بود. در ژنو موفق شد که اشکنازی ها و سفارادی ها را با هم متحد کند. او از سال 1966 رئیس گروه متحد یهودیان (اشکنازی و سفارادی) بود. وی در سال 1969 تبعه سوئیس شد.

گائون به ویژه به یهودیان سفاراد توجه داشت و برای تأیید و کمک به یهودیان سفارادی در داخل و خارج سرزمینهای اشغالی فلسطین دست به اقدامات گسترده ای زد و در ژنو مجلس یهودیان سفارادی را تأسیس کرد و با استفاده از نفوذ مالی خویش به ویژهکمک مالی به حزب راستگرای اسرائیل "تامی" دولتهای اسرائیل را یکی پس از دیگری به صدور قوانینی به نفع یهودیان شرقی و مذهبی واداشت. از سال 1971 رئیس اتحادیه جهانی سفارادی شد. و از این طریق اعتبار و اهمیت جهانی یهودیان شرقی را بالا برد.

همچنین از سال 1973، نایب رئیس کنگره جهانی یهود شد. گائون کمک های مالی متعددی به اسرائیل کرد و در سال 1971 رئیس هیأت امنای دانشگاه اسرائیلی بارایلان شد. در سال 1973 رئیس هیأت امنای دانشگاه بن گوریون، در بئرسبع، شد.

کمک های سخاوتمندانه گائون و دیگر یهودیان ثروتمند غربی به اسرائیل برآمده از بینش "صهیونیسم وطنی" این عده است که اسرائیل را از نظر سیاسی و مالی پشتیبانی می کنند و بودجه و هزینه فعالیت های مربوط به مهاجرت [دیگر یهودیان] به اسرائیل را تأمین می نمایند، بی آنکه خود به اسرائیل مهاجرت کنند. از این رو، این کمک ها شکلی حماسی و نمایشی و پر سروصدا به خود می گیرد. اما این پشتیبانی در درجه اول نشان دهنده منافع سرمایه داری جهانی و مصالح امپریالیسم است که ثروتمندان یهودی غربی از سازوکارهای آن پیروی می کنند.

در این زمینه آنان مثل غیریهودیان بخش جدایی ناپذیر از بافت سرمایه داری و امپریالیسم غرب هستند. اما کمک های گائون به مهاجرنشین صهیونیستی بعدی دیگر نیز دارد؛ زیرا این طور که پیداست گائون از احزاب سفارادی در مهاجرنشین صهیونیستی (مثل حزب تامی) دفاع می کند تا این احزاب نماینده منافع او باشند و کارهای او را تسهیل نمایند.

لازم به یادآوری است که وی در آفریقا دست به اقدامات وسیعی زد و از نفوذ مالی و تجاری خویش برای به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی برخی دولتهای آفریقایی بهره برداری کرد.

مآخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد ششم، چاپ اول، پاییز 1382.
2. موسوعة السیاسة، "غاوون، نسیم"، مؤسسه العربیة للدراسات و النشر، جلد چهارم، 1980.