هارل، ایسر

نام اصلی ایسر هارل (Isser Harel) "ایسِر هالبرین" است. از رهبران سازمان اطلاعاتی اسرائیل [موساد]، می باشد. در سال 1911 از یک خانواده ثروتمند یهودی در روسیه به دنیا آمد. در سال 1930 با اوراق جعلی و به طور قاچاق به فلسطین وارد شده بود. او پس از اینکه ثروت خانواده اش در اثر انقلاب اکتبر سال 1917 شوروی، ملی شد، دیدگاه ها و نظریات سوسیالیستی خود را تغییر داد. مع الوصف پس از ورود به فلسطین، دوره ای را در مزارع اشتراکی معروف به کیبوتس یهودی ها [ کیبوتس "شیوایم"] مشغول به کار شد و سپس به کار بسته بندی پرتقال روی آورد. او از این طریق توانست به یکی از نوکیسه های شمال تل آویو (یافا) تبدیل شود. اما ورود و استخدام او در سازمان نظامی و تروریستی هاگاناه مسیر زندگی اش را به کلی تغییر داد. به طوری که یکی از یاران نزدیک بن گوریون شد.

در خلال دهه 40 از فعالین سازمان "هاگاناه" و یکی از رؤسای شاخه اطلاعاتی آن به نام "شای" بود. در زمان جنگ 1948 رئیس شاخه شای در منطقه تل آویو بود.

ایسر هارل قبل از اعلام موجودیت اسرائیل در سال 1948، بخش امور یهودیها در سازمان "شای" را اداره می کرد. اما پس از تجدید سازمان اطلاعاتی یهود از سوی "بن گوریون" نخست وزیر وقت اسرائیل در همان سالهای اولیه، وی به سمت رئیس سرویس امنیت داخلی یا شین بت منصوب شد. او مدت چندین سال از جمله مسئولین عالیرتبه سازمان موساد و همچنین مسئول کل خدمات امنیتی آن بود.

نزدیکی هارل به بن گوریون در حدی بود که او را عنوان رئیس "شین بت" و سپس در سال 1952 به جای "شیلوا" به سمت رئیس "موساد" منصوب کرد. او حدود یازده سال بر موساد ریاست کرد.

در زمان ریاست او سازمان موساد، اسرائیلتوانست "آدُلف آیشمَن" یکی از رهبران نازیها را [در سال 1960 از آرژانتین ]ربوده و به فلسطین اشغالی آورده و سپس [در سال 1962 ]او را اعدام کند. پیرو بروز اختلاف نظر با بن گوریون در مورد چگونگی برخورد با دانشمندان آلمانی که در مصر کار می کردند، در سال 1963 از موساد استعفاء داد. استعفای وی کمی جلوتر از استعفاء یا سقوط دولت بن گوریون که چند ماه بعد روی داد انجام گرفت. سپس مشاور اطلاعاتی لِوی اِشکول نخست وزیر شد.

یادآوری می شود که در جنگ سال 1956، معروف به جنگ سوئز که فرانسه، انگلستان و اسرائیل به طور مشترک به مصر یورش نظامی بردند، ایسر هارل در این رویداد تاریخی نقش حساسی در هماهنگی با سرویس اطلاعاتی انگلستان و فرانسه به عهده داشت.

ایسر هارل در مقام ریاست موساد، در همکاری نزدیک با آژانس یهود به منظور انتقال یهودیهای اطراف جهان به فلسطین نقش مؤثری داشت. وی همچنین با ساواک رژیم شاهنشاهی ایران ارتباط تنگاتنگی برقرار کرده بود. اولین تماسها با تیمور بختیار نخستین رئیس ساواک بود که بعدها در زمان پاکروان و نصیری گسترش و افزایش یافت. وی در خلال سالهای 1969 ـ 1973 از سوی حزب "لِعام" نماینده کنست (پارلمان اسرائیل) بود.

وی یکی از مؤسسان جنبش دموکراتیک به رهبری "ایگال یادین" در سال 1976 است. در خلال دهه 1970 شروع به نگارش تجربه های عملی خود در عملیات اطلاعاتی کرد، که حاصل آن چندین کتاب منتشر شده است. در مدت ریاست وی بر سازمان موساد نفوذ قدرتمند خویش را در صحنه سیاسی حفظ کرد و عموما از نزدیکان رهبری گروه ماپای به ویژه بن گوریون بود.

مآخذ:

1. شریدة، محمّد: رهبران اسرائیل، بیژن اسدی و مسعود رحیمی، انتشارات کویر، 1378.
2. استیون، استوارت: نخبه جاسوسان اسرائیل، ترجمه م. دانشمند، شرکت انتشاراتی پاژنگ، تهران،

چاپ اول، 1371.

1. کاتز، ساموئل: جاسوسان خط آتش، محسن اشرفی، مؤسسه اطلاعات، چاپ اول، 1375.
2. اسناد لانه جاسوسی، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، شماره 11.
3. کاکبورن، اندروولسکی: ارتباط خطرناک، محسن اشرفی، مؤسسه اطلاعات، تهران، چاپ اول 1371.
4. بلک، یان و موریس، بنی: جنگهای نهانی اسرائیل، تاریخ ناگفته دستگاه جاسوسی اسرائیل، جمشید زنگنه، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1372.