دیوار براق، کمیسیون

دیوار براق بخشی از دیوار غربی حرم شریف قدس است. و ادعای مالکیت آن از سوی یهودیان علت تشنج و دگرگونی است که اعتصابات و نبردهایسختی را بین اعراب و یهود در بیت المقدس و در نقاط مختلف فلسطین، طی ماه ژانویه سال 1929 را به دنبال داشت. (نک: انقلاب 1929) دولت انگلستان کمیسیونی را تحت عنوان "کمیسیون شو" جهت بررسی علت اعتصابات به فلسطین فرستاد. این کمیسیون خواستار فرستادن کمیسیون بین المللی برای تعیین حقوق اعراب و یهودیان در دیوار براق شد.

سازمان ملل متحد با صدور بیانیه ای در 14/1/1930 موافقت خود را با این توصیه اعلام داشت، و به موجب آن کمیسیونی مرکب از سه عضو، غیرانگلیسی که وظیفه آن "حل و فصل مسأله حقوق و خواسته های یهود و مسلمانان در حائط المبکی" (دیوار براق) بود. تشکیل گردید، برای اینکه این موضوع نیاز به راه حل سریع و فوری داشت.

کمیسیون دیوار براق (Burag Wall Commission) با شرکت سه عضو از سوئد و سوئیس و اندونزی تشکیل گردید. تشکیل این کمیسیون برای بررسی درگیری موجود میان فلسطینیان و مهاجران یهودی بر سر دیوار براق (بخشی از دیوار غربی حرم مسجدالاقصی در قدس) بود. در 19/6/1930 به بیت المقدس آمد تا کار خود را که حدود یک ماه به طول انجامید آغاز کند. طی این مدت 33 بار تشکیل جلسه داد و به آراء و نظرات طرفین، اعراب و یهودیان، و شهادتهای آل شهود ارائه شده توسط دو گروه (52 شاهد از طرفین) و نیز 61 سند گوش داده و آنها را مورد بررسی قرار داد.

شکل اساسی که کمیته در آن زمان با آن مواجه بود، تلاش صهیونیستها برای تغییر وضعیت کنونی اماکن مقدسه بود، به طوری که تلاشهای خود را ابتدا بر حائط البراق، با پیشگیری شیوه های تدریجی روبه رشد متمرکز ساخت به طوری که این شیوه به ادعای حق یهود در تصاحب و مالکیت حائط المکی انجامید. مرحله (گام) اول این طرح با نصب و قراردادن صندلیها و چراغ و پرده، برخلاف عادت قبلی در برابر دیوار شروع شد. تا این امر به حق تقدم یهود و در ادعای مالکیت زمینی که این ابزار و وسائل در آن قرار دارند، و به دنبال آن حق مالکیت حائط (دیوار) منتهی شود.

این کمیسیون بیانیه خود را در اول دسامبر 1930، به پایان رسانید، و در آن به نتایجی رسید که مورد موافقت دولت انگلیس و سازمان ملل قرار گرفت. به این ترتیب، این گزارش تبدیل به یک سند بین المللی شد که بر حق ملت فلسطین درباره دیوار براق تأکید می کرد. مهم ترین نتایج تحقیقات این کمیسیون عبارت بود از:

1. مالکیت دیوار غربی فقط مربوط به مسلمانان است و فقط آنان هستند که در این دیوار حق عینی دارند. پیاده رو مجاور دیوار نیز به خاطر موقوفه بودن آن طبق احکام شرع اسلامی برای کارهای خیر حق مسلم مسلمانان است.

2. وسایل مربوط به مراسم عبادی و دیگر وسایلی که یهودیان براساس گزارش کمیسیون یا توافق طرفین حق دارند در کنار دیوار بگذارند به هیچ وجه و در هیچ شرایطی به آنان حق عینی درباره دیوار یا پیاده رو مجاور آن نمی دهد.

3. یهودیان همواره برای برگزاری مراسم دعا و ندبه در کنار دیوار آزادند؛ مشروط بدان که از هیچ چادر (خیمه) یا سراپرده یا وسایل مشابه دیگری استفاده نکنند.

4. یهودیان اجازه ندارند نزدیک دیوار، در بوق [شوفار] بدمند.

بدین ترتیب و با وجود سلطه استعمار انگلیس در فلسطین، و خشونت گروه استعمارگر صهیونیستی، این کمیته بین المللی، ثابت کرد که دیوار براق یک اثر مقدس اسلامی است و هر سنگی در آن و پیاده رو و منطقه متصل داخل دیوارهای قدیمی شهر، ملک غربی و وقف اسلامی بوده و یهودیانهیچ حقی در مالکیت ذره ای از آن را ندارند و یهودیان فقط حق زیارت دیوار را دارند و این امکان زیارت هم از گذشت و بزرگواری اسلامی نشأت می گیرد. از این رو کاملاً انتظار می رفت که این گزارش محافل صهیونیستی را به خشم آورد؛ زیرا تأکید می کرد که دیوار براق از آثار مقدس اسلامی است و آشکار بطلان ادعاهای صهیونیستی را در این مورد نشان می داد.

مآخذ:

ـ گزارش کمیته بین المللی به سازمان ملل در سال 1930.

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد ششم، چاپ اول، پاییز 1382.