زنان اورشلیم، مرکز

مقدمه:

سازمانهای غیر دولتی، به موازات احزاب، مطبوعات و دیگر نهادهای اجتماعی از اجزای تشکیل دهنده جامعه مدنی به حساب می آیند که در این راستا سازمانهای غیردولتی زنان به عنوان عوامل اثرگذار در امور فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه از نقشی بسیار ارزنده برخوردار است.

سازمانهای غیردولتی زنان در توانمندسازی زنان، فرهنگ سازی جامعه و شناختن و ریشه یابی مسایل اجتماعی و ارائه راه حلهای علمی برای رفع کاستیها می توانند جایگاه ویژه ای در اداره امور کشور داشته باشند. در واقع توانمندسازی زنان و تقویت خودباوری در آنها موجب به کارگیری توان بالقوه زنان و به کارگیری نیروهای کارآمد این قشر عظیم و نیز مانع هرز رفتن استعدادهای آنان خواهد شد.

در این راستا تجربه سازمانهای غیردولتی در فلسطین با اشغال سرزمین آنان توسط رژیم صهیونیستی رقم زده می شود که عمدتا زنانفلسطینی در این مورد پیشگام بوده اند و در حوزه های مختلف اعم از بهداشتی، آموزشی، سیاسی و حقوق بشر به فعالیت مشغول می باشند. از جمله قدیمی ترین این سازمانهای غیردولتی که به دست زنان فلسطینی تأسیس گردید می توان به سازمان زنان سیاه پوش، سازمان زنان برضد اشغال (جنبش زنان دموکراتیک) و سازمان زنان برای همزیستی اشاره کرد.

به هر حال این گونه اقدامات زنان فلسطینی علی رغم مقاومت رژیم صهیونیستی و اعمال محدودیت برای آنان، تجربه بزرگی در زمینه سازمانهای غیردولتی بود که از زمان آغاز انتفاضه الاقصی در سپتامبر 2000 فعالیت این سازمانها به نحو چشمگیری افزایش یافته است. مرکز زنان اورشلیم (JCW) "The Jerusalem Center For Women" از جمله این سازمان هاست.

الف ـ پیشینه مرکز:

مرکز زنان اورشلیم یک تشکل غیردولتی از زنان فلسطینی است که در ماه مارس 1994 در غرب بیت المقدس تأسیس گردید. همزمان با تأسیس این مرکز، زنان اسرائیلی نیز یک سازمان غیردولتی با عنوان "بات شالوم" (Bat Shalom)در اراضی اشغالی 1948 تأسیس کردند. شایان ذکر است که مرکز زنان اسرائیلی "بات شالوم" همکاری نزدیکی با مرکز زنان اورشلیم دارد. اگرچه بات شالوم و (JCW) مرکز زنان اورشلیم برنامه های مشترک خود را از طریق "واحد اورشلیم" در زمینه های مختلف علمی و تحقیقاتی درباره قضیه اسرائیل و فلسطین اجرا می کنند، اما با وجود داشتن اهداف مشترک، کادر اجرایی و سازمانی هر دو مرکز به طور کاملاً مستقل از یکدیگر عمل می کنند.

در واقع این اولین باری است که یک سازمان فلسطینی و اسرائیلی با چنین ترتیباتی در کنار یکدیگر، با هدف پیشبرد حقوق زنان و حقوق بشر در منطقه و همچنین حل مشکل منازعه میان فلسطینیان و اسرائیلیها با یکدیگر همکاری داشته و به فعالیت می پردازند.

بنیان اولیه این مرکز طی یک سلسله دیدارهایی که از ماه می 1989 تا نوامبر سال 1991 میان سیاستمداران و اندیشمندان برجسته فلسطینی و اسرائیلی در بروکسل (تحت نظارت اتحادیه اروپا) صورت پذیرفت، شکل گرفت. هدف از این دیدارها ایجاد زمینه ای مشترک برای درک و عمل بر مبنای احترام به حقوق همه مردم منطقه برای زندگی در صلح و امنیت، احترام به حق مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت خود در کنار اسرائیل و حق تمامی مردم برای برگزیدن نمایندگان مشروع و قانونی خود، بود. (WWW.Bat-Shalom.Org)

طی همین جلسات بود که یک گروه نه نفره از زنان فعال فلسطینی تصمیم گرفتند تا مرکز زنان اورشلیم را تأسیس کنند. با گذشت زمان و پیوستن شمار بیشتری از زنان فلسطینی علاقه مند به حقوق زنان و پیشرفت حقوق آنان در جامعه اسرائیل و افزایش این گروه نه نفره، مجمع عمومی (این تشکیل) به وجود آمد و پس از چندین دیدار سرانجام در بهار سال 1994، سیزده زن به عنوان اعضای هیأت امناء این مرکز برگزیده شدند که عبارت بودن از: خانمها امل خریشه، ظهیره کمال، سمیه بامیه، سلوا حدیب غانم، ویولت فشا، ریما الشویکی، میاده عباسی، مها ابودایه، لمیس العالمی، هدی امام، و حنان آروری.

مرکز زنان اورشلیم در تمامی فعالیتهای خود بر اصول دموکراسی تأکید دارد، در نتیجه، تمامیتصمیمات، توسط هیأت اجرایی که هر سه ماه یکبار تشکیل جلسه می دهد، به تصویب می رسد. علاوه بر هیأت اجرایی، یک دفتر اداری متشکل از چهار عضو به منظور نظارت بر تصمیمات این هیأت (اجرایی) به طور مرتب تشکیل جلسه می دهد.

کارمندان فعلی مرکز در حال حاضر متشکل از یک مدیر، هماهنگ کننده برنامه ها و پروژه های مرکز، هماهنگ کننده "واحد اورشلیم" و کارمندان دبیرخانه می باشد.

لازم به ذکر است که حمایت کمیسیون اروپا که یک شاخه از اتحادیه اروپاست در تأسیس مرکز و شاخه اورشلیم نقش مهمی را برعهده داشته است. دیگر سازمانهای سرمایه گذار، که بیشترشان در اروپا و آمریکای شمالی مستقر هستند نیز از بسیاری از برنامه هایی که مرکز طراحی و اجرا کرده است، حمایت نموده اند. به ویژه اینکه در وضعیت حساس سیاسی کنونی، قطعا چنین حمایتهایی از سوی سازمانهای غیر دولتی بین المللی بسیار پراهمیت و حیاتی تلقی می شود. (WWW.J-C-W.Org/index.htm.)

ب ـ اهداف مرکز:

هدف عمده و اصلی مرکز، بهبود حقوق و موقعیت زنان فلسطینی و همچنین ارتقاء جایگاه آنان در جامعه اسرائیل می باشد. این مرکز همچنین از حقوق بشر و تحقق صلح عادلانه در خاورمیانه حمایت می کند.

مرکز زنان اورشلیم یک شبکه همکاری و تشریک مساعی، میان سازمانهای غیردولتی فلسطینی و اسرائیلی و همچنین میان سازمانهای عربی و سازمانهای بین المللی غیردولتی زنان، ترتیب داده است که (این شبکه) براساس اصول برابری واحترام متقابل فعالیت می کند. در حالی که چنین شبکه هایی در جهت کمک به اجرای برنامه های مرکز فعالیت می کنند ولی باید گفت که برخی مسایل و رخدادهای سیاسی تأثیر منفی بر روابط مرکز با سازمانهای اسرائیلی مشابه داشته است.

ج ـ برنامه ها و فعالیتها:

1ـ تلاش در جهت حل منازعه میان فلسطین و اسرائیل.

2ـ آموزش و تقویت مجموعه ها با هدف تقویت و ارتقاء مهارتها و تواناییهای مدیریتی در زنان فلسطینی برای حضور فعال سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در جامعه اسرائیل.

3ـ همکاری با سایر سازمانهای غیردولتی فلسطینی در جهت نظارت بر موارد نقض حقوق بشر علیه زنان در اسرائیل.

4ـ فعالیتهایی در راستای برگزاری یک سلسله دوره های آموزشی مختلف در زمینه های متفاوت برای گروه های سنی 14 تا 25 سال.

5ـ حمایت از حق حاکمیت فلسطینیان بر بیت المقدس و قرار دادن این مسأله در مرکز توجهات جامعه جهانی.

6ـ برگزاری سخنرانی و میزگردهایی درباره مسایل مربوط به بیت المقدس که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: توزیع ناعادلانه خدمات شهری میان غرب و شرق بیت المقدس، توسعه شهرکی (در ابوغنیم و رأس العمود) و بسیاری از مسایل دیگر در این زمینه.

7ـ آموزش عمومی زنان فلسطینی ساکن در اراضی اشغالی 1948: در جهت تحقق این هدف، مرکز یک سری سخنرانی، میزگرد و کارگاههای آموزشی را ترتیب داده است تا آگاهی نسل حاضر رانسبت به حقوق خود، احترام به حقوق بشر و ارزشهای دموکراتیک افزایش دهد. این سری آموزشها در نوع خود در تشویق زنان فلسطینی برای تبیین عقاید خود در خصوص موضوعات اجتماعی و سیاسی اخیر بسیار موفق بوده است.

8ـ انتشارات و تحقیقات: مرکز در زمینه تحقیق و نشر بسیار فعال بوده است که از جمله مهمترین فعالیتهای این تشکیل غیردولتی می توان به تهیه یک فیلم مستند و کتابی با عنوان "تقسیم بیت المقدس" اشاره کرد. هدف مرکز از این گونه اقدامات ارائه تصویری از اوضاع اسفناک فلسطینیان مقیم مناطق اشغالی و همچنین برجسته ساختن نقش زنان در این پیکار است. برخی از انتشارات مرکز عبارتند از: محدودیتهای اسرائیل برای حضور اعراب در بیت المقدس، اسناد انتخابات 1996 فلسطین با نگرشی بر نقش زنان در این انتخابات و ناگفته ها: گفت وگوهای زنان آلمانی، اسرائیلی و فلسطینی.

د ـ اصول سیاسی:

1ـ به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت هر دو ملت فلسطین و اسرائیل از طریق تأسیس یک دولت فلسطینی در کنار اسرائیل در مرزهای چهارم ژوئن 1967.

2ـ به رسمیت شناخته شدن بیت المقدس به عنوان پایتخت هر دو طرف.

3ـ اجرای کامل اصول معاهده صلح اسلو (1993).

4ـ تخلیه شهرکهای موجود در سرزمینهای اشغالی (1967).

5ـ اجرای قطعنامه 194 سازمان ملل متحد مبنی بر حق بازگشت آوارگان فلسطینی به موطن خود.

6ـ احترام به معاهدات و اساسنامه های بین المللی به منظور تحقق هر چه سریع تر صلح در منطقه.

7ـ حضور و مشارکت فعالانه زنان فلسطینی در فرایند تصمیم گیریها و گفت وگوها جهت تحقق صلحی عادلانه و کارآمد میان طرفین اسرائیلی و فلسطینی.

واقعیت سرزمین فلسطین تاکنون نشان داده که سازمانهای غیردولتی نقش مهمی را در ارائه خدمات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... در داخل اسرائیل (اراضی اشغالی 1948) و همچنین کرانه باختری و نوارغزه ایفا می کنند.

رخدادهای سیاسی در منطقه خاورمیانه و لشکرکشی آمریکا به عراق و نیز انتفاضه در اراضی اشغالی فلسطین، بر جایگاه و نقش سازمانهای غیردولتی فلسطینی در بهبود وضعیت موجود، بیش از بیش افزوده است. اما واقعیت حاکی از این است که فعالیت سازمانهای غیردولتی فلسطینی در داخل اراضی اشغالی 1948 به دلیل اعمال محدودیت و ایجاد موانع قانونی در مسیر تشکیل و فعالیت این گونه سازمانها از سوی رژیم صهیونیستی باعث شده تا فعالیت این سازمانها بسیار محدود انجام شود که این امر خود مانع از حضور پویا و اثر گذار این سازمانها در عرصه ملی و بین المللی گردیده است.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، شماره 191، 29/5/1382.
2. اطهری، سید اسداللّه: نقش سازمانهای غیردولتی در جهان عرب، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال هفتم، شماره 3، پاییز 1379.
3. www.J-C-W.Org/Political Principles.Htm